میانجیگری و داوری هر دو از روش­‌های حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلاف هستند ولی از چند جهت باهم تفاوت دارند:

• فرآیند داوری به تصمیم داور ختم می‌شود ولی فرآیند میانجیگری با تصمیم مشترک و توافق طرفین اختلاف پایان می‌­یابد.
• هسته مرکزی داوری احقاق حق و رسیدگی مطابق وقایع پرونده است اما هدف میانجیگری ترمیم رابطه طرفین اختلاف و کشف ریشه آن است.
• فرآیند داوری و اجرای رأی داوری ممکن است چندین ماه و یا حتی چندین سال طول بکشد درحالی‌که میانجیگری طی چند هفته طرفین را به راه‌کاری مشترک می‌­رساند.
• نتیجه فرآیند داوری، برد-باخت و ضمانت اجرای آن اجبار قانون است اما نتیجه میانجیگری، برد-برد است که توافق کتبی طرفین اجرای آن را تضمین می­‌کند.

• رسیدگی قضایی به رأی قاضی ختم می‌شود ولی فرآیند میانجیگری به توافق طرفین اختلاف بر سر تصمیمی مشترک می‌­انجامد.
• نقطه ثقل رسیدگی قضایی برقراری عدالت و فصل خصومت است و رسیدگی مطابق مستندات پرونده انجام می‌گیرد اما هدف میانجیگری ترمیم رابطه طرفین اختلاف و کشف ریشه آن است.
• رسیدگی قضایی و اجرای رأی اغلب بیش از یک سال طول می­‌کشد درحالی‌که میانجیگری طی چند هفته طرفین را به توافق بر سر راهکاری مشترک می‌رساند.
• خروجی رسیدگی قضایی برد-باخت و ضمانت اجرای آن اجبار قانون است ولی نتیجه میانجیگری توافقی برد-برد است که اراده طرفین اجرای آن را تضمین می‌کند.

در مقایسه با داوری و رسیدگی قضایی، هزینه میانجیگری بسیار کمتر است و در زمان کمتری به نتیجه می‌­رسد.

میانجیگر با استفاده از مهارت‌های ارتباطی مؤثر، منصفانه بودن فرآیند و رفتار با طرفین را تضمین می‌کند. بی‌طرفی میانجیگر در رفتار عادلانه با طرفین اختلاف نمود پیدا می‌کند. میانجیگر هیچ‌گونه حمایتی را از افرادی غیر از طرفین اختلاف برای تأثیرگذاری بر فرآیند میانجیگری به نفع یک طرف اختلاف نمی‌پذیرد.

شرکت در میانجیگری داوطلبانه است؛ طرفین می‌توانند هرزمانی خواستند کناره‌گیری کنند و میانجیگر نمی‌تواند آن­‌ها را به ادامه فرآیند وادار کند.

طرفین متخصصان درگیری خودشان هستند و راه‌حل‌های مناسب در دستان خود آن‌هاست. از این رو میانجیگر برای آن‌ها تصمیم‌گیری نمی‌کند.

به‌طورکلی، اصول نظام‌نامه اخلاقی میانجیگری بر رفتار میانجیگر حاکم است.

هریک از موارد زیر می‌تواند دلیلی برای انتخاب میانجیگری باشد:

• تمایل به یافتن راهکاری پایدار برای اختلاف پیش‌آمده
• تمایل به حفظ ارتباط میان طرفین پس از حل اختلاف
• اجتناب از فرآیند طولانی رسیدگی در دادگستری و داوری
• شرکت فعالانه در فرآیند حل اختلاف و شنیده شدن نظرات
• صرفه‌جویی در هزینه و وقت

بر حسب ماهیت اختلاف، تعداد طرفین و کیفیت مشارکت آن‌ها در فرآیند میانجیگری طی چند هفته به سرانجام می‌رسد.

کلیه اختلافات را می‌توان با توافق طرفین به میانجیگری ارجاع داد و محدودیتی از نظر ماهیت اختلاف وجود ندارد.

فرآیند میانجیگری مبتنی بر رضایت و توافق طرفین است و آن‌ها می‌توانند در صورت تمایل چارچوب نتیجه حاصل از میانجیگری را مقرر کنند و آن را در قالبی حقوقی یا غیرحقوقی قرار دهند.

تیم حقوقی مؤسسه میانجیگری آشتین می‌تواند طبق درخواست طرفین، نتیجه را در قالب صلح‌نامه یا اسناد الزام‌آور حقوقی دیگر تدوین کند. همه این اسناد و قراردادها قابل پیگیری در کلیه محاکم قضایی هستند.